Erzurum ve bölgesindeki şehitlikler ve buralarda yata şehit sayısının tam olarak bilinmediği ortaya çıktı. Bakımı ve koruması çeşitli birimlerde bulunan bazı şehitlikler ise adeta kaderine terk edildi.
Erzurum Post - Erzurum tarihi üzerine yaptığı çalışmalar ile tanınan Abdurrahman Zeynal, Anadolu’nun özellikle de Erzurum’un her karış toprağının şehit kanıyla yıkandığını anlattı. Zeynal, 1877-1878 Osmanlı- Rus Harbi (93 Harbi), Birinci Dünya Savaşı, 1916 Ermeni mezalimi, Kurtuluş Savaşı ve iç güvenlik şehit sayısının tam olarak bilinmediğini söyledi.
Erzurum genelinde bilinen 30’a yakın şehitlik ve abidenin bulunduğunu belirten Zeynal, yapılacak araştırmalar ile yeni şehitliklerin gün yüzüne çıkartılacağını ifade etti. Karskapı ve Aziziye şehitliklerinin haricindeki şehitliklerin ilgisizliğe ve bakımsızlığa terk edilmiş olduğunu ifade eden Abdurrahman Zeynal, “Erzurum şüheda diyarı. Bu şehrin, ülkenin her karış toprağında şehitlerimizin kaybolmuş, unutulmuş ya da bakımsızlığa terk edilmiş kabirleri bulunuyor. Kıvançla söylemek gerekiyor ki Erzurum şehit mezarlarının üzerinde yer alan aziz bir şehir. Ancak, şehitlerimizin bu ebedi mekânları vefasızlığa kurban edilmiş.” diye konuştu.
ŞEHİTLİKLER KORUNMALI
Mevcut şehitliklerin bakım ve korunmasında gerekli hassasiyetin gösterilmediğine dikkat çeken Zeynal, yetkilileri duyarlı olmaya davet etti. Erzurum il merkezi ve ilçeler ile köylerindeki şehitliklerin ve anıtların elden geçirilmesinin gerekliğine vurgu yapan Abdurrahman Zeynal, “Şehitliklerimizi hırsızlardan, definecilerden, yağmacılardan gerektiği gibi koruyamıyoruz.” diye konuştu.
Devlet, millet, din ve ülke için kanlarını severek akıtıp toprağa ruh veren şehitlerin, ebediyetgâhlarının özel mekânlar olması gerektiğine de değinen Zeynal, “Şehitliklerimiz çok sıradan yapılarla inşa edilmiş. Milletimizin ebediyen gönlündeki tahta oturmuş olan şehitlerimizin kabirlerinin bulunduğu şehitlikler basit, sıradan kabirler olarak karşımıza çıkıyor. Bosna’daki Osmanlı Mezarlığı’nı dolaşırken kendimi cennet bahçesinde hissettim. Bu kadar güzel çevre peyzajı, çevre mimarisi, yeşillendirmesi ve aydınlatması beni hayran bıraktı. Erzurum’daki ve Anadolu’daki bütün şehitliklerin de aynı güzelliğe kavuşması için dua ettim. Buradan da ilgililere ve yetkililere sesleniyorum, mevcut şehitliklerimizi, şehitlerimizin aziz hatıralarına uygun, modern tasarımlı, çevresi yeşil, geniş, aydınlık ve çiçek tarhlarının bulunduğu müstesna mekânlar haline getirilsin.”
TOPRAĞIN RÖNTGENİ ÇEKİLSİN
Erzurum’daki şehitlik sayısının tespit edilmesi için teknolojik ve bilimsel çalışmaların yapılmasının gerekliğini de değinen Tarihçe Abdurrahman Zeynal, “Erzurum şüheda yurdu. Çanakkale’de yer altı röntgeni ile şehitlerin yattığı yerler tespit edildi. Şehitlerimizin aziz hatırasına yakışır bir şehitliğe defnedildiler. Aynı şekilde başta Aziziye tabyası olmak üzere şehrin genelinde toplu şehit mezarlarının ortayı çıkarılması ve kaybolan, yıkılan şehitliklerin de yeniden ortaya çıkarılması vatani bir görev ve sorumluluğumuz." şeklinde konuştu.
TOP GÜLLERİNİN AÇTIĞI ÇUKURLAR ŞEHİTLERE MEZAR OLDU
Özellikle 1877- 1878 Osmanlı- Rus Harbi ve 1916 Ermeni mezalimi döneminde Erzurum’da asker ve sivil şehit sayısının zirve yaptığını sözlerine ekleyen Tarihçi Zeynal, “Deveboynu’nda Rus topçusunun attığı topların neden olduğu çukurlar o dönem askerlerimiz için mezar olarak kullanıldı. Zamanla buralar ya tahrip edildi ya da doğal olarak unutulup gitti. Yine Şenkaya- Sarıkamış bölgesinde binlerce askerimiz şehit oldu. Bunlar şehit oldukları yere defnedildi. Bölge halkı bulduğu şehit kabirlerinin çevresini taşla çevirdi. Yine Yarımca yolu üzerinde şehitlikler vardı bunlar da zamanla kayboldu.”
