Erzurum'da yaşanan göç olgusuna geçmeden önce, Erzurum'un önemine ait tarihten iki farklı yabancıdan iki farklı tespiti vermek istiyorum. Rus çağdaş edebiyatının büyük şairi Puşkin Erzurum Yolculuğu isimli eserinde "Erzurum Osmanlı'nın Asya topraklarının başkenti olarak görülüyor" Karl Marks ise 1855'te Osmanlı Rus savaşında kaleme aldığı bir makalesinde " Kars Erzurum'un kilididir. Erzurum ise İstanbul'un kilidir" diyor. Sultan Hamid ise Gazi Ahmet Paşa'ya çektiği telgrafta " Erzurum Asya topraklarımızın boğazıdır. Muhkem koruna" Söylenecek başka söz var mıdır Erzurum için...
İki gündür ilimiz Erzurum'u yazıyoruz. Yaşanan göç olgusunu ve giderek azallan nüfusumuzu irdeliyoruz. Seferberlikte en çok göç veren illerden biri olmuş Erzurum. Seferberlikte muhacirliğın yoğun yaşandığı yıllarda Orta Anadolu içlerine kadar uzanan çok yoğun bir göç olgusu yaşamış Erzurum.. Cumhuriyet kurulmuş ve 1927 yılında ülkemizde ilk nufus sayımı yapılmış. İstatistiklere bakıldığında Türkiye'nin nüfusu 13.648 bin. Yüzde seksen beşi köylerde yaşıyor. İl sayısı 63. Yaşanan yoğun bir muhacirliğe rağmen; Erzurum'un nüfusü 229 bin. 63 il arasındaki sıralaması 16.
1935 yılında yapılan ikinci nüfus sayımında da ülkemizin nüfusu 16.158 bin olmuş. İl sayısı 57. Erzurum'un nüfusu 385 bin. Erzurum'un da yüzde 87'si köylerde yaşıyor. 57 il arasındakı sıralaması ise 10. Muhacirlikte ciddi bir nüfus kaybı yaşayan Erzurum muhacirliğe gidenlerin bir kısmının geri dönüşleriyle birlikte nüfus artışında olağanüstü bir toparlanma yaşıyor. 23 Nisan 1920'de açılan Büyük Millet Meclisinde ise biri oltu milletvekili olmak üzere Erzurum 11 milletvekilliğiyle temsil ediliyor. Bugün ise 5...
Göç olgusu elbette salt Erzurum'a ait bir olgu değildir. Nerdeyse ülke nüfusunun %75'i, 30 buyükşehirde yaşıyor. İstanbul tek başına %18 nüfus barındırıyor. Büyükşehirlerin tamamında nüfus artışı yaşanırken Doğu'nun en büyük şehri Erzurum'da böylesine bir nüfus erezyonunun yaşanması neden ve niçin? Sorguladığımız bu. Bu gòçün ekonomik boyutu olduğu kadar başka birtakım olumsuz yansımalarının da olacağı muhakkak. Selçuklu'dan, Osmanlı'dan itibaren ve cumhuriyetle de sürekli bir şekilde tahkim edilen bu şehirde bu göç mutlaka durdurulmalı.
Bugün ülkemizin nüfusu 85 milyon. İl sayımız 81. Erzurum'un kalkınmadaki sıralaması 61. nüfusumuz 745 bin. Milletvekilliği sayısımız 5. İller arasındaki nüfus sıralamamız ise 31. 2007 yılında 785 bin nüfusu barındıran bir Erzurum 2024 yılında 745 bine geriliyor. Aldığı göçlerle eksilerde bir ivme yaşarken Erzurum, verdiği göçlerlerle de olumsuz bir seyir izliyor Erzurum.