Demet Çizmeli, okuma ve yazmayı seven, sanat ve kültürle içi içe bir aydın kişi. Güzel Sanatlar Fakültesinde tiyatro yazarlığı eğitimi almış, Erzurum Kongresi ve Cumhuriyetimizin ilk yılları üzerine yazdığı eserleri Devlet Tiyatrolarında sahnelenmiş bir yazar. Erzurumlu ve Erzurum’da yaşıyor. (Tuhaf mı geldi? Erzurumluların çoğu Erzurum’da yaşamaz).
Kendisiyle son 15 yıldır genellikle düzenlediği öykü günlerinde birlikte oluruz. Olay ilk olarak bir pazar günü, öykü gününü o zaman açık olan muayenehanemde kutladığımız Dünya Öykü Günü töreninde başladı. O gün şehrimizin önde gelen yazarlarını davet etmiştim ve önce Demet Çizmeli yazmış olduğu bir öyküsünü okumuş, peşinden öykü üzerine sohbet etmiştik.
Sonraki yıllarda bu kutlamalar başka yerlerde devam etti. Zaman zaman bir pastanede, veya özel bir tiyatro salonunda uygulandı. Katılımcı sayısı 5 ila 100 arasında değişiyordu. Önce Öykü Günü Bildirisi okunuyor, Demet son yazdığı öyküsünü okuyor ve peşinden konuyla ilgili sohbetler yapılıyordu. Ne yazık ki bu yıl salgın yasakları kapsamında gerçekleştirilemedi.
Evet, son öykü gününde bir tören icra edemedik fakat daha iyisi, kendisiyle telefonda, yayınlamış olduğu “Dünyanın Ortasında” üzerine kısa bir sohbet yaptık.
Demet Hanım kitabını “Kıymetli Ali Kurt Abime, Sevgiyle, Demet” yazarak imzalamış. Teşekkür ediyoruz.
Dünyanın Ortasında, Alakarga yayınları arasında, Ağustos 2019’da yayınlanan 212 sahifelik bir kitap. İçinde, Firari, Zamanın Ayarları, Dünyanın Ortasında, Asude Günler, Harf Kuyumcusu, Beş Bin Sekiz Yüz Otuz, Tek Kişilik Bir Oyun, Yitik ve Billûr Piyalelim başlıklı sekiz adet öykü yer alıyor. En kısası, kitaba adını veren “Dünyanın Ortasında”, 4 sahife, en uzun olanlar Yitik ve Billûr Piyalelim, otuz yedişer sahife.
Arka kapakta yazar Füruzan’ın; “2015’te, sinema festivaline jüri başkanlığı için gelen çağrıya sevinçle katıldım. Nihayet Erzurum’u görecektim. Orada mihmandarlığımı yapacak genç bir öğrenciyle karşılaştım. Günler boyu konuştuk. Onun ülkesine duyduğu aydınlık bakış, yazı sanatlarına eşti. Demet’le tanışmamız böyle başladı. İşte bu öykü kitabı birikimli, çalışkan, yetenekli bir yazarın edebiyatımıza getirdiği yeni bir soluktur kanısındayım” sözleri (Son cümleye biz de katılıyoruz) yer alıyor. Konu dışı fakat, Füruzan Hanım’ın Erzurum’a gelmesinden yıllar önce yazdığı Kırkyedililer romanında geçen Erzurum’la ilgili anlatımların gerçeğe yakınlığı ilginçtir.
Öykülerden bazılarını daha önce okumuştum, yeniden okudum ve duygulandım.
Erzurum’da, Erzurum’u, şehrin geçen yüzyılını yazmış. Şehrin içi tarihini yazmış. Bir kentin iç tarihi, tarih yazıcılarınca ele alınmayan konuların yazılmasıdır. Bazen de yazılı tarihten farklı anlatımların kayda geçirilmesidir. Burada da öyküler genellikle şehrimizde olup bitmiş, üzerinden elli yüz yıl geçmiş bazı olayların ele alınarak, kısmen değiştirilerek yeniden kurgulanması yoluyla ortaya çıkarılan edebi eserler. Uzun yıllardır şehrin içi tarihiyle birlikte yaşadığımızdan olayları hatırladık, gerçekten farklılaşan yerlerini gördük, yeniden kurgulandıklarını gördük ve zevkle okuduk. Bildiklerimizden farklı olarak olay kahramanlarının duygu ve düşüncelerini, sıkıntılarını fark ettik. Tarih sadece kuru bir bilgiler yığını değildir, yaşanmışlıklar birikimidir. Yaşamak, mutluluk ve üzüntüleri peşpeşe getirir. Tarihi olaylara meslekten tarihçi ile sıradan kişiler aynı şekilde bakamazlar. Bir tarihçi için olayların nasıl gerçekleştiğini anlamak yeterli iken edebiyat okuru bunu belki de hiç önemsemez, daha ziyade kişilerin ne düşündüğüne, neyi neden nasıl yaptığına, iç dünyalarına odaklanır. Bu kitapta işte o var; Duygu ve düşünceler. Cumhuriyetin ilk yıllarında yazılan Yaban kitabını hatırladım, oradaki sakatlanmış gazi subayın köy halkına yabancılığını hatırladım. Sartr’ın eserlerini anımsadım. Var oluşun özünü kurcalayan hikayeler; Biz kimiz, neredeyiz, burada ne işimiz var (ve burada ne işiniz var). Öyküler bütünüyle okunduğunda içinde sosyal psikoloji ve felsefe var. Eserlerinin devamı, kurmakta olduğu felsefi görüşlerin sağlamlığını sağlayacak ve anlaşılırlığını artıracak.
Tebrik ediyor, başarılarının devamını diliyoruz.