Demir ağların bütünleştiriciliği

5 Nisan 2022 tarihinde Basmane’den 19:05 de hareket eden İzmir Mavi Treninin 1. Vagonunda 9 numaralı koltuktaki yerimi, 87₺ ücret karşılığında satın aldım.  İzmir- Manisa- Bakıkesir- Kütahya- Eskişehir- Ankara güzergahında hareket eden tren yaklaşık 14 saat sonra Ankara Garına günümüz koşullarında ulaşabilmektedir. Yaklaşık 1,6 asırdır hizmet vermekte olan trenin, lokomotifin ardında 4 adet pulmanlı, 1 adet yemek vagonu ve 1 adet de yataklı vagonu bulunmaktadır.  İzmir Mavi Treni Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığına bağlı bir genel müdürlük olan (T.C.D.D.) Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demir yolları İşletmesi Genel müdürlüğü bünyesinde hizmet vermekte olan trenlerden yalnızca birisidir.

Farklı gelir grubundaki insanların aynı çatı altında birlikte seyahat edebilmelerine olanak tanıyan, sosyal devletin fiziksel boyutunu yaşamamıza olanak sağlayan yapıda seyahat etmek benim için oldukça heyecan vericiydi. 90’lı yıllarda ‘Bizimkiler’ isimli bir dizi vardı. O dizide farklı sosyal sınıflardaki ailelerin aynı apartman içerisindeki yaşamları konu alınır, eğitim ve kültür faklılıkları vurgulanır ve bir arada yaşantının avantajları ve zorlukları zarif bir mizahla izah edilirdi. Günümüzde farklı sınıflardaki insanlar farklı semtlerde yaşamak zorunda kalmış, taşınmaz varlıklar üzerindeki bu ayrılık, bilhassa anakentlerde daha derin görünür hale gelmiş olmasına rağmen; sosyal devlet yaklaşımı sonucu Devlet Demir Yolları adeta farklı sınıfları demir ağlarla bir araya getirmenin mücadelesini sürdürmektedir.

Aynı trende 82 ₺ den, 388 ₺’ye; yataklı kompartmanda tek başıma sehayat etmek isterim derseniz 766 ₺’ye İzmir’den Başkentimiz Ankara’ya güven içerisinde seyahat edebilirsiniz.  Fiyat arasındaki 4,7 kat fark aldığınız hizmet kalitesinin de farkı sayılabilir. 1. Vagonda sadece koltuk hizmeti alarak devam etmek isteseniz asgari ücret tarifesinden; yataklı vagonda seyahat ederseniz temiz yatak örtüsü, mini buzdolabı ve güler yüz ile hizmet de alabilirsiniz.

Yolculuk esnasında maske mesafe hijyen kurallarının halen uygulandığı dönemde kondüktörün ‘maskelerimizi takalım’ uyarısına yolculardan biri ‘yataklı vagonda da maske takılıyor mu?’ Sorusu hizmet standartlarını anlamaya yönelik nitelikteydi. Aynı vagonda 50 kişinin hareket halinde olduğu durumla, 2 kişilik kapalı kompartmandaki durum arasındaki fark nasıl izah edilebilirdi ki? Kondüktör duymamazlıktan gelerek bilet kontrolüne devam etme yolunu tercih ederek adeta mayınlı araziden uzaklaştı. 

Ankara Gar mimarisinin diğer gar binalarında farklı mütevazi estetik ve düzenli bir yapı oluşudur. Gar çıkışındaki Gençlik Parkı ise uzun yoldan gelen yolcuların seyahat streslerini telafi edebilmeleri için yeşil ile bütünleşebileceği, yol yorgunluklarını giderebilecekleri temiz bir rekreasyon alanı.  Övünmeye değer olarak dönemin şehir planlamacıları çok ince düşünerek planlamış.

Ulus’dan Kızılay’a vardığımızda Selanik caddesi üzerinde meşrutiyet caddesine yakın bir bina üzerinde tabela gözüme takıldı. ‘Dayatmasız Yaşam Partisi’. Durdum düşündüm. Biraz güldüm. Sonra acelesi olan gelen geçen ve benim gibi gözüne takılan, tabela hakkında mimikleri ile yorum yaparak hareket eden insanlara baktım. ‘Hadi ordan!’, ‘boşversene sen!’, ‘nerede!’, ya da el kol işaretleri ile küfür edene bile rastladım.  Küçük bir tabelanın bu kadar reaksiyon alabileceğini hiç düşünmemiştim. Meğersem aşı karşıtı bir gurubun 2021 yılında kurduğu bir yapılanmaymış.

İzmir Mavi teninde 1.Vagonda seyahat etmeyi dayatan ekonomik nedenlere de karşı mı bu parti mesela? İstendik davranış değişiklikleri nasıl dayatmadan gerçekleştirilebilir ki?

Alsancak Gar kavşağında Sait Altınordu’nun bir heykeli var. 2014 yılında dönemin Anakent Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu tarafından açılışı yapılan Sait Altınordu’yu temsilen futbol topuna yön veren bir erkek figürlü heykel  İzmirli heykeltıraşlar Ali Yaldır, Derya Ersoy’ ve Zafer Dağdeviren’in ortak eseri. Heykel kaidesinin bir kısmında ‘iyi birey, iyi vatandaş, iyi futbolcu’ felsefesi vurgulanmış.

Diyeceğim o ki;

Toplumu oluşturan ve topluluk içinde bağımsız bir varlığı olan,  

düşünsel,

duygusal,

istençsel nitelikleri toplum içinde belirlenen insanların her biri  olarak ifade edilen birey kavramını içselleştirmek ve yaşama geçirmek için yapılması gerekenler üzerine düşünmediğimiz ve oluşan fikirlerimizi uygulamaya aktaramadığımız sürece ne iyi vatandaş olabileceğiz, ne de kaliteli bir yaşamın keyfini yaşayabileceğiz.